Bài viết từ Phóng viên danh dự Korea.net Vũ Đỗ Hải Hà

Các hình thức nghệ thuật đặc trưng cho Hàn Quốc đều phản ánh được nhiều mặt như văn hóa, lịch sử, tư tưởng, nhân sinh quan, đời sống tâm linh... của con người đất nước này. Trong số đó, bên cạnh phim ảnh, âm nhạc, hay những nghi lễ truyền thống thì nghệ thuật cắm hoa cũng đã, đang nở rộ và dần trở nên được yêu thích đối với người nước ngoài hơn. Nếu bạn tò mò muốn tìm hiểu thêm về môn nghệ thuật tao nhã, đầy thanh thoát này thì cùng mình đi qua sơ nét một số điều thú vị xung quanh nó nhé!

Vậy nguồn gốc của nghệ thuật cắm hoa Hàn Quốc xuất phát từ đâu? Nghệ thuật cắm hoa Hàn Quốc có tên tiếng Hàn: 꽃꽂이, đọc là Kkochkkoji, từng gắn liền và phản ánh nhiều sự kiện trong lịch sử của xứ Kimchi. Ở thời vương quốc Goguryeo, Kkochkkoji chưa phát triển quá rõ ràng, chúng thường chỉ mô tả qua những bức tranh tường với nghệ thuật hoa lá nhằm thể hiện triết lý Phật giáo, Đạo giáo hoặc chủ đề thiện – ác lấy cảm hứng từ văn hóa Trung Hoa.

Sang đến thời kì vương quốc Baekjae, nhiều nghệ sĩ giỏi được người Nhật trọng dụng để truyền dạy kĩ thuật cắm hoa của họ, từ đó ảnh hưởng sâu sắc đến nghệ thuật cắm hoa Nhật Bản. Nghề cắm hoa tiếp tục tạo dấu ấn hơn nữa ở thời vương quốc Silla, người ta bắt đầu biết dùng chậu trưng bày như ngày nay, đồng thời tận dụng nhiều loại hoa đa dạng, đặc biệt là hoa sen.

Tiến bước tới thời kì Goryeo, Kkochkkoji mang trong mình ý nghĩa về sự lan rộng của Phật giáo kéo theo kiểu cắm hoa trong lọ men ngọc xuất hiện. Từ nửa sau thời Goryeo đến thời vương triều Joseon, nghệ thuật cắm hoa giữ vai trò quan trọng kết hợp cùng trà đạo, thậm chí là một số nghi lễ phức tạp khác. Đặc biệt, vào giữa thời Joseon, Kkochkkoji được hệ thống hóa, đồng thời thể hiện cho tư tưởng Nho giáo lúc bấy giờ. Minh chứng bởi việc người ta đã sử dụng tre, thông, hoa mơ khi cắm vì những loại thực vật này được coi như biểu tượng của các học giả Khổng Tử. Sau đó, vào những năm Nhật chiếm đóng Hàn Quốc, Kkochkkoji lại bị chi phối từ nghệ thuật cắm hoa Nhật Bản, mặc dù ban đầu Kkochkkoji là xuất phát điểm ảnh hưởng đến nghệ thuật cắm hoa của quốc gia này.



Nếu nghệ thuật cắm hoa Ikebana của Nhật Bản thường lưu tâm đến yếu tố đơn giản nhưng mang tính trừu tượng, gợi lên sự năng động hay phong cách cắm hoa phương Tây với vẻ ngoài lộng lẫy khi kết hợp nhiều loại hoa to sặc sỡ thì điểm làm nên nét đặc trưng của Kkochkkoji chính là sự đơn giản, tinh tế từ màu sắc tới cách sắp xếp, thiết kế, đặc biệt là phải hài hòa cùng môi trường xung quanh. Kkochkkoji chú trọng 2 yếu tố cơ bản là đường thẳng + không gian. Các nghệ nhân cắm hoa sẽ khai thác tối ưu 2 yếu tố này nhằm đạt được sự cân bằng âm – dương. Khoảng trống tạo ra giữa hoa, lá, cành giúp tổng thể đường nét thêm phần thanh thoát, mong manh. Mặt khác độ cong tự nhiên từ hoa, lá, cành còn biểu thị dòng chảy hữu cơ phản chiếu thông qua thị giác, kết quả mang đến người xem một cảm nhận bình yên, nhẹ nhàng.

Bên cạnh đó, thay vì chú trọng sử dụng hỗn hợp các loài hoa thì Kkochkkoji ghi nhận đặc biệt tới 5 màu: đỏ, trắng, vàng, đen, xanh lam. Theo quan niệm của người Hàn, 5 màu sắc trên biểu thị cho âm dương, ngũ hành, chứa đựng sự may mắn, linh thiêng. Ví dụ, trong đám tang ở Hàn Quốc người ta sẽ dùng cách cắm hoa chủ đạo với màu trắng từ hoa cúc, hoa hồng hoặc hoa huệ, có thể kết hợp chút sắc tím nhạt nhằm tăng thêm sự hài hòa, phù hợp không khí trang trọng của buổi lễ.

Học cách cắm hoa Kkochkkoji không phải là điều đơn giản hay “ngày một ngày hai” mà bạn có thể thực hiện ngay lập tức, nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ; vì thế từ xa xưa Kkochkkoji là môn nghệ thuật trong nhà chủ yếu được giới nữ yêu thích. Nhiều người từng học cách cắm hoa Kkochkkoji cho biết việc đầu tiên cần làm là loại bỏ lá trên những cành cây trước lúc chuẩn bị cắm cho tới khi đường nét thanh thoát của chúng hiển thị rõ. Hoa, lá, cành sau đó sẽ được sắp xếp theo bố cục hình tam giác với phần thân chính, thân phụ và các thân nhánh. Ngoài ra nghệ thuật cắm hoa Hàn Quốc cũng chia thành 3 phong cách riêng biệt có thể hiểu đơn giản như sau:



- Phong cách thẳng đứng (upright style): phong cách này biểu thị vẻ đẹp của hoa, cành vươn thẳng lên từ góc trái (hoặc phải) của lọ cắm.



- Phong cách nghiêng hay phong cách xiên (slanting style): kiểu cắm đặc trưng bằng cách cho thấy hình dạng hoa, cành cong về trước hoặc đâm vào nhau từ bên trái (hoặc phải) của lọ cắm.

- Phong cách treo (hanging style): thiết kế sử dụng hoa, lá, cành có tính mềm dẻo, đàn hồi; ngoài ra cành cần có độ linh hoạt lên xuống, phù hợp với lọ cắm hoặc tay cầm giỏ cắm.



Thông thường trong nghệ thuật cắm hoa Hàn Quốc, người ta sử dụng đế ghim (pinholder) hoặc ngày nay họ dùng cả xốp cắm hoa để cố định hoa, lá, cành vào lọ cắm. Nghệ nhân sẽ ép chặt thân, cành rồi chốt chúng lại nhằm giữ đúng vị trí cần thiết. Bên cạnh đó, muốn giữ cho lọ hoa cắm được tươi lâu thì thân, cành được cắt 1 góc dưới nước. Mặt khác, để bảo quản hoa đẹp dài ngày cũng nên thực hiện việc thay nước thường xuyên, che chắn ánh sáng hoặc nhiệt tiếp xúc trực tiếp lọ cắm, đồng thời phải luôn vệ sinh sạch sẽ lọ cắm.

Mặc dù theo đuổi nghệ thuật cắm hoa Hàn Quốc chẳng phải việc làm đơn giản tuy nhiên chính nét tao nhã, tinh tế cùng kĩ thuật khắc họa hình tượng đặc biệt mà Kkochkkoji đem đến cho người xem sẽ rất đáng để bạn trải nghiệm loại hình văn hóa độc đáo này. Kkochkkoji không chỉ gắn liền với nhiều phong tục, tín ngưỡng đầy ý nghĩa từ ngàn xưa của người dân Hàn Quốc; mặt khác, nó còn nêu bật lên nét đẹp tâm hồn, tạo hiệu quả thị giác nhẹ nhàng, mang lại sự bình yên khi thưởng thức. Mình hi vọng thông qua bài viết có thể giúp bạn tăng thêm sự hứng thú với Kkochkkoji và mong muốn học hỏi, tìm tòi hơn nữa về nó.

hrhr@korea.kr

* Bài viết này đã được viết bởi một phóng viên danh dự của Korea.net. Đoàn phóng viên danh dự chúng tôi có mặt ở khắp nơi trên thế giới, và họ luôn nỗ lực để chia sẻ tình yêu và lòng nhiệt huyết đối với tất cả mọi thứ của Hàn Quốc với Korea.net.