Bài viết từ Phóng viên danh dự Korea.net Vũ Đỗ Hải Hà

Văn hóa truyền thống là giá trị cốt lõi, nền tảng giúp văn hóa hiện đại hình thành, phát triển. Từ ẩm thực, lối sống, kiến trúc, nghệ thuật đều được người Hàn giữ gìn trọn vẹn bản chất nguyên sơ của chúng, từ đó sáng tạo, thay đổi sao cho thật hài hòa, tinh tế nhằm phù hợp với cuộc sống hiện tại.

Xét đến kiến trúc nói riêng, đặc biệt là Hanok – kiểu nhà truyền thống mang đậm nét thẩm mỹ cổ điển, chứa đựng trái tim, tâm hồn của người dân xứ sở Kimchi ngày nay vẫn cho thấy được cảm hứng nghệ thuật, công dụng lẫn giá trị chúng sở hữu tác động tới không gian sinh hoạt ở xã hội đương đại. Thông qua bài viết này, hãy cùng mình tìm hiểu thêm về ảnh hưởng ấy của Hanok để rõ hơn nhé!





Nhà cổ Hanok được xây dựng trên nền tảng tự nhiên bằng vật liệu hoàn toàn sẵn có như gỗ, rơm, đất, đá, tùy thuộc vào địa hình, khí hậu tại mỗi vùng miền trên đất nước Hàn Quốc. Ví dụ: đảo Jeju-do với đặc trưng gió biển thổi thường xuyên thì cần kiến trúc chắc chắn từ đá, ngược lại ở những vùng phía bắc – nơi phát triển của các loài cây lá kim như thông thì Hanok sẽ dựng chủ yếu bằng vật liệu này. Từ lý do ấy, ta dễ dàng nhận ra tinh thần tôn trọng tự nhiên mà Hanok hướng đến, nó trở thành kiểu nhà sinh thái nguyên thủy tiết chế ảnh hưởng tới môi trường khá hiệu quả và nhanh chóng tái chế lại nếu không còn dùng nữa; thậm chí, ngay cả hệ thống cửa (bao gồm cửa sổ, cửa ra vào) của Hanok đều phủ kín bởi những lớp giấy Hanji (loại giấy truyền thống làm từ cây dâu giấy) khá thân thiện và không hề độc hại.

Bên cạnh đó, xây dựng Hanok thường chú ý tới sự hòa hợp đối với không gian bên ngoài; đi kèm nét cân đối vật lý giữa kiến trúc tổng thể của Hanok và thiên nhiên xung quanh nó, thay vì những thiết kế phương Tây nổi bật, lộng lẫy hoặc quá khác biệt trước môi trường tự nhiên. Chính vì nguyên nhân vừa nêu đã làm cho Hanok tăng thêm ý nghĩa tốt đẹp, góp phần tích cực vào nghệ thuật kiến trúc nói chung, đồng thời thể hiện lối sống khiêm nhường, giản dị của các quốc gia phương Đông (đặc biệt là những đất nước thấm nhuần tư tưởng Nho giáo như Hàn Quốc). Ví dụ: khu vực phía bắc, Hanok thường xây theo hình chữ nhật bao bọc kín quanh một nền sân chung nhằm cản gió, giữ nhiệt; tuy nhiên, ở khu vực phía nam, Hanok sẽ xây theo đường thẳng đi kèm tính năng làm mát sàn; ngược lại, khu vực trung tâm, khí hậu điều hòa hơn, do đó, Hanok được người Hàn dựng thành hình chữ L.

Hanok còn chứa đựng yếu tố bền vững xuất phát điểm cũng từ nền tảng tự nhiên. Hanok lấy tự nhiên làm gốc và dựa trên tự nhiên mà tồn tại: cách xây dựng mái nhà nhô ra khá độc đáo khiến Hanok dễ dàng nhận được sự thoải mái, mát mẻ vào mùa hè, đồng thời mùa đông góc nhô của mái nhà lại cao hơn tầm chiếu của Mặt trời nên cho phép ánh sáng lan tỏa thụ động khắp bên trong Hanok, giảm tải nhiệt lượng nhân tạo cần cung cấp; mặt khác, hệ thống sưởi Ondol cũng hỗ trợ Hanok thêm ấm áp – nó trở thành nét đặc biệt ảnh hưởng đến việc lắp đặt hệ thống sưởi của một ngôi nhà hiện đại ngày nay, vì người Hàn có thói quen sử dụng sàn nhà như chỗ nghỉ ngơi, tụ họp, gặp mặt, ăn uống, vui chơi; do đó, yêu cầu đối với một sàn nhà đủ ấm là yếu tố thiết thực đòi hỏi sự cân nhắc.





Thiết kế trang nhã, đơn giản, giúp con người có thể quây quần sinh hoạt bên trong một không gian đầm ấm, đồng thời biểu thị cho sự kết nối tâm linh sâu sắc đáng trân trọng của Hanok, đã khơi gợi nguồn cảm hứng nghệ thuật ảnh hưởng đến việc quy hoạch kiến trúc đương đại. Ví dụ tiêu biểu cần nhắc tới đó là những mẫu nhà Usonia được kiến trúc sư người Mỹ, Frank Lloyd Wright sáng tạo. Chúng bao gồm hệ thống sưởi Ondol của Hanok và cách bố trí không gian nhỏ, mang con người gần gũi với thiên nhiên hơn, tiết chế việc ngăn cản sự hòa hợp giữa con người cùng môi trường sống.

Một ví dụ khác là ngôi nhà Farnsworth thiết kế và xây dựng bởi kiến trúc sư người Mỹ gốc Đức, Ludwig Mies van der Rohe. Tương tự các ngôi nhà Usonia, nhà Farnsworth cũng nắm bắt được sự hài hòa vốn có từ Hanok nhưng nó lại mang phong cách tối giản, xóa nhòa ranh giới nội thất – ngoại thất hết mức ở thời điểm mà nó ra đời.



Hanok không chỉ truyền tải cảm hứng cho nhà ở, mà nó còn lan tỏa ý nghĩa thiết thực đến một số loại hình phục vụ nhu cầu con người như quán cà phê, nhà hàng, nhà nghỉ. Ví dụ tiêu biểu chính là làng cổ Bukchon – ngôi làng văn hóa sở hữu nhiều Hanok hay hẻm Hanok nằm tại con phố Ikseon-dong – địa điểm thu hút giới trẻ tìm đến check-in vẫn giữ nguyên dấu ấn cổ kính một thời, tuy bây giờ rất ít người sống như lúc trước, nhưng không gian của nó lại được trưng dụng, biến tấu thành quán trà, tiệm bánh, nhà nghỉ, trung tâm văn hóa cực kì hoàn hảo để du khách dừng chân tìm hiểu về lịch sử, đồng thời tận hưởng sự yên bình, thi vị, tạm lánh xa khỏi căng thẳng nơi phố thị ồn ào, tấp nập.



Thật ngạc nhiên rằng mình từng trông thấy một kiến trúc chứa đựng “hơi thở tinh thần” từ Hanok ngay ở Việt Nam: quán cà phê mang tên Haneul (nghĩa tiếng Hàn là “bầu trời”) tọa lạc trên con phố náo nhiệt, sầm uất bậc nhất tại nơi mình sinh sống, đã lấy thiết kế nền tảng của Hanok làm chủ đạo. Chủ quán cà phê này đã khéo léo thêm thắt sự hiện đại để tôn vinh vẻ đẹp cảnh quan, tạo nên không gian chung dạng mở tinh tế, thu hút, khuyến khích con người trao đổi, kết nối cảm xúc và dành thời gian bên nhau nhiều hơn – đấy cũng chính là mục tiêu không bao giờ thay đổi mà “hệ tư tưởng Hanok” muốn chúng ta trân trọng, nắm bắt và hiểu rõ.





Ngày nay, số đông đối tượng có điều kiện thích sống bằng kiểu nhà cổ Hanok hoặc lấy cảm hứng từ Hanok (nhiều ngôi nhà hiện đại vẫn áp dụng bố cục thông thường, bình dị cùng vật liệu truyền thống như Hanok làm nguyên tắc xây dựng) – chúng được đánh giá là những ngôi nhà thời thượng, cao cấp. Họ đưa ra lựa chọn này bởi sự tiện ích của hình thức không gian mở mà Hanok mang lại, đặc biệt sau đại dịch Covid-19, nhu cầu tận hưởng sự thoải mái, gần gũi với thiên nhiên tăng cao – tiêu chí hoàn toàn có thể đáp ứng một cách hoàn hảo bởi Hanok; mặt khác, con người còn học hỏi cách tiết chế, tối giản trong cuộc sống với Hanok dễ dàng hơn, giúp tinh thần trở nên thư thái, nhẹ nhàng.

Ngoài ra, Hanok đã dần mở rộng tính “quốc tế hóa” khi được đưa vào phim ảnh, các tour tham quan làng cổ Hanok, triển lãm tranh, hay biến tấu trong thế giới ảo kỹ thuật số đầy màu sắc; từ đó, hỗ trợ tiếp cận hình ảnh Hanok thêm phần chân thực, đơn giản, nhanh chóng.

Những ý nghĩa, cảm hứng, lẫn giá trị cốt lõi tốt đẹp của Hanok là cực kì đáng trân trọng và nên được gìn giữ. Chứa đựng thẩm mỹ tinh tế cùng tinh thần nhân văn sâu sắc, Hanok đang lan tỏa sự ảnh hưởng tích cực đến lối sống, tư tưởng, suy nghĩ không chỉ đối với người Hàn nói riêng mà còn đối với bất cứ ai yêu mến và thích tìm hiểu về Hanok.

hrhr@korea.kr

* Bài viết này đã được viết bởi một phóng viên danh dự của Korea.net. Đoàn phóng viên danh dự chúng tôi có mặt ở khắp nơi trên thế giới, và họ luôn nỗ lực để chia sẻ tình yêu và lòng nhiệt huyết đối với tất cả mọi thứ của Hàn Quốc với Korea.net.