Bài viết từ Phóng viên danh dự Korea.net Nguyễn Hà Linh

Hàn Quốc ở thời điểm hiện tại không chỉ là một đất nước hiện đại với nền kinh tế phát triển, mà còn là một đất nước mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Trong khi đó, người dân xứ sở Kim Chi cũng luôn cố gắng để giữ gìn nguyên vẹn những nét đẹp văn hóa truyền thống của đất nước.

Trong một lần tình cờ dừng chân tại một cửa hàng bán đồ Hanbok ở Hàn Quốc, trong số tất cả những bộ Hanbok thì mình khá ấn tượng với một bộ Hanbok được thiết kế khá độc đáo với nhiều màu sắc kết hợp với nhau. Khi đó bạn mình có bảo, kiểu thiết kế đó không phải là sự kết hợp một cách ngẫu nhiên mà là văn hoá Jogakbo của người Hàn Quốc. Đó cũng chính là khơi nguồn cho một con người tò mò như mình tìm hiểu về nét văn hoá độc đáo này.



Jogakbo (조각보) được ghép từ hai từ “조각” có nghĩa là mảnh và “보” là miếng vải bọc ngoài. Vì vậy, Jogakbo được hiểu đơn giản là miếng vải bọc ngoài được ghép từ nhiều mảnh vải nhỏ lại với nhau.

Theo Cục Di sản Văn hóa Hàn Quốc (CHA), vào thời kỳ Joseon, vải được coi là một trong những vật phẩm vô cùng quý giá và được người dân lúc bấy giờ rất trân trọng dù đó là loại vải đắt tiền hay loại vải có giá thành thấp hơn. Dựa theo ý tưởng về sự tiết kiệm và đơn giản được ủng hộ trong thời kỳ lúc bấy giờ, những mảnh vải vụn thừa sau khi may còn sót lại không bị bỏ đi mà sẽ được giữ lại và sử dụng để tạo ra một chiếc Jogakbo bằng cách ghép những mảnh vải vụn đó lại với nhau thành những hình vuông hoặc hình chữ nhật lớn hơn.

Vào thời kỳ này, người dân Hàn Quốc xem những tấm vải là một sự may mắn, nên những chủ tiệm vải thường không được coi trọng vì hành vi cắt vải để may trang phục, chăn gối,... là hành vi cắt bỏ đi sự may mắn. Vì vậy những người phụ nữ thường thu thập những mảnh vải vụn được cắt ra khi may quần áo, và dùng nó để làm một tấm vải gói đồ Bogaji, việc đó đồng nghĩa với việc gom nhiều sự may mắn đã bị cắt nhỏ và sau khi vá lại bằng cả trái tim sẽ trở thành một điều may mắn lớn. Hơn nữa, khi dùng tấm vải may mắn để gói đồ thì nó cũng giống như việc đem sự may mắn gói lại, như vậy sẽ có thêm nhiều sự may mắn hơn.



Thiết kế của Jogakbo khác nhau theo tầng lớp, các qúy tộc làm Jogakbo với những mảnh vải có hình đa dạng như hình vuông hay hình thoi, còn các bình dân thường làm Jogakbo với những mảnh vải vụn thừa sau khi may áo.

Thậm chí, các phụ nữ thời Joseon khi còn nhỏ đã luyên tập nhiều cách may và tài may vá trở thành một trong những điều kiện quan trọng nhất khi có chuyện cưới hỏi.

Jogakbo đơn giản là được tạo nên từ việc vá bằng tay các mảnh vải vụn rời rạc, tưởng chừng như vô ích thế nhưng qua đôi bàn tay ghép nối một cách khéo léo và tỉ mỉ đã tạo nên những vật dụng rất hữu ích và cần thiết cho cuộc sống sinh hoạt của người Hàn Quốc những ngày còn nhiều khó khăn. Và cho đến hiện nay, Jogakbo vẫn là một trong những tác phẩm tiêu biểu đại diện cho nghệ thuật truyền thống Hàn Quốc không chỉ được ứng dụng để làm họa tiết trang trí mà còn được công nhận là di sản văn hóa của xứ sở Kim Chi.



Jogakbo là sản phẩm tinh thần được tạo nên từ chính bàn tay người dân nên nó mang ý nghĩa và giá trị văn hóa vô cùng sâu sắc. Jogakbo là hình ảnh đại diện cho tính sáng tạo và khéo léo của người Joseon. Ở Jogakbo không chỉ phản ánh cuộc sống vất vả của người dân xưa mà còn thể hiện những thông điệp mà họ muốn nhắn gửi về cuộc sống trong tương lai.

Như chúng ta thấy, Jogakbo hầu hết được tạo nên từ những mảnh vải với màu sắc sặc sỡ và những mảnh vải đó được vá hoặc may lại với nhau bằng những mũi khâu khít. Điều đó có lẽ mang thông điệp của người dân hy vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn, cầu mong cho hạnh phúc của gia đình luôn được bền chặt như tấm vải Jogakbo.

Nếu như thời xưa, Jogakbo được sử dụng như là vật dụng cần thiết để làm khăn, quần áo,... thì ngày nay Jogakbo còn được sử dụng để làm hoạ tiết trang trí trong trang phục, đồ nội thất, thậm chí là trong cả kiến trúc và nghệ thuật.



Làm Jogakbo rất đơn giản và nguyên liệu cũng rất dễ kiếm. Bạn chỉ cần thu thập những mảnh vải nhỏ không còn sử dụng nữa, chuẩn bị thêm kim chỉ (nếu bạn có máy khâu thì càng tốt). Tiếp theo bạn chỉ cần vá hoặc may những mảnh vải nhỏ đó lại với nhau theo một hình bạn thích hoặc theo bất cứ trật tự nào là bạn đã tự làm cho mình một sản phẩm mang nét truyền thống của văn hoá Hàn Quốc rồi đó!



Ở Việt Nam, kiểu may chắp vá cũng đã xuất hiện từ thời xa xưa khi mà cuộc sống người dân còn nhiều khó khăn. Họ tận dụng những mảnh vải nhỏ không dùng nữa để vá vào những bộ quần áo không còn nguyên vẹn hay để tạo nên những tấm chăn hay khăn trải bàn nhiều màu sắc trong những gia đình Việt thời xưa.

Tuy nhiên nếu ở Việt Nam kĩ thuật chắp vá chỉ đơn giản là để phục vụ đời sống, là kiểu thiết kế độc đáo thì ở Hàn Quốc nó đã trở thành một nét văn hoá độc đáo thậm chí hiện nay nó trở thành kiểu hoạ tiết rất được ưa chuộng khi kết hợp nhiều màu sắc với nhau.

Có thể thấy rằng mỗi nét văn hoá truyền thống của Hàn Quốc đều ẩn chứa những câu chuyện ý nghĩa phía sau và trên hết là đều xuất phát từ sự sáng tạo những người lao động xưa. Mặc dù trải qua những thay đổi trong đời sống xã hội nhưng Jogakbo không những được người dân xứ Hàn bảo tồn và giữ gìn mà còn được phát triển và trở thành xu hướng thiết kế độc đáo trong nhiều lĩnh vực trong đời sống hiện đại ngày nay.

hrhr@korea.kr

* Bài viết này đã được viết bởi một phóng viên danh dự của Korea.net. Đoàn phóng viên danh dự chúng tôi có mặt ở khắp nơi trên thế giới, và họ luôn nỗ lực để chia sẻ tình yêu và lòng nhiệt huyết đối với tất cả mọi thứ của Hàn Quốc với Korea.net.