Busan = Phóng viên Kim Hyelin và Park Hye Ri
Video = Phóng viên Lee Hana và Choi Tae-soon

Busan là thủ đô một thời của Hàn Quốc. Trong 1023 ngày vào thời kỳ xảy ra chiến tranh Hàn Quốc (năm 1950 ~ năm 1953), Busan đã đóng vai trò không chỉ là thủ đô lâm thời Hàn Quốc mà còn là một nơi sinh sống của những người tị nạn đã tụ họp nhau từ khắp nơi.

Trên các đường phố của Busan, những du khách có thể dễ dàng xem bảng hướng dẫn hoặc tên gọi đường phố mà có chứa từ vựng ‘thủ đô lâm thời’. Những di sản văn hóa cho thấy lịch sử đương thời và những vui buồn của người tị nạn cũng còn lưu lại ở khắp nơi của Busan. Vào tháng 1 vừa qua, 8 di sản văn hóa lưu giữ hình ảnh của ‘thủ đô tị nạn Busan’ đã được đưa lên danh sách di sản văn hóa tạm thời của UNESCO, đây là lần đầu tiên di sản cận đại vào thế kỷ 20 của Hàn Quốc được ghi vào danh sách di sản văn hóa tạm thời của UNESCO.



Phủ Tổng thống và tòa nhà chính phủ của thủ đô lâm thời

Khi chiến tranh Hàn Quốc đã xảy ra do cuộc xâm chiếm phía Nam của Bắc Triều Tiên, Seoul bị rơi vào tay kẻ thù, chính phủ Hàn Quốc phải dời thủ đô tới Busan. Lúc đó, Phủ Tổng thống thủ đô lâm thời (hiện tại là bảo tàng kỷ niệm thủ đô lâm thời) đã đóng vai trò của Nhà Xanh ngày nay trong hơn 3 năm cho đến ngày ký kết hiệp định đình chiến. Phủ Tổng thống này là một tòa nhà biểu tượng nơi đã xảy ra những sự kiện quan trọng của lịch sử cận-hiện đại của Hàn Quốc về mặt quốc phòng, ngoại giao và chính trị.



Tòa nhà này đã được xây dựng với hai kiểu kiến trúc, kiểu phương Tây và kiểu Nhật Bản để sử dụng làm nhà công vụ của chủ tịch tỉnh Gyeongsangnam-do vào năm 1926 trong thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng bán đảo Hàn Quốc. Thành phố Busan đã mở cửa bảo tàng kỷ niệm thủ đô lâm thời ở đây vào năm 1984. Ở tầng một, phòng tiếp đón và phòng làm việc đã được tái hiện theo thời kỳ được sử dụng làm Phủ Tổng thống và ở tầng hai, di vật của cựu Tổng thống Hàn Quốc Rhee Syngman được trưng bày cùng với di vật chiến tranh.



Khi nhìn xuống từ bảo tàng, du khách có thể xem được cảnh tòa nhà chính phủ thủ đô lâm thời (hiện tại là bảo tàng Seokdang của trường đại học Dong-A). Các cơ quan chủ yếu của chính phủ Hàn Quốc như văn phòng hội nghị quốc vụ, văn phòng Thủ tướng và 8 bộ phận đã tụ họp tại tòa nhà chính phủ này và những công việc quốc gia đã được xử lý ở đây. Hiện tại, trường đại học Dong-A đã tận dụng làm bảo tàng. Nhiều di sản văn hóa quan trọng của Hàn Quốc thuộc sở hữu của bảo tàng này và những người tìm đến bảo tàng có thể xem bản thiết kế và cấu trúc mái của tòa nhà.




Ngôi làng Somak của Uam-dong, nơi sinh sống của những người tị nạn trong thời kỳ chiến tranh Hàn Quốc

Ở ngôi làng Somak của Uam-dong, nhiều nhà cũ nằm cạnh nhau san sát trên những con đường hẻm rất hẹp mà chỉ một người có thể đi qua được. Nếu nhìn lên trên từ lối vào của đường hẻm thì có thể xem mái của nhà bò. Nhà bò là nơi những con bò dự kiến chuyển tới Nhật Bản được kiểm dịch vào thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng bán đảo Hàn Quốc. Sau khi xảy ra tác chiến rút quân Hungnam, số người tị nạn ngày càng tăng lên nên những người tị nạn đã làm các vách ngăn bằng tấm bảng để tạo ra nơi ở. Gần đây, ngôi làng Somak đã được công nhận giá trị với tư cách một di sản văn hóa cận đại và cũng được chỉ định đưa vào danh sách di sản văn hóa đăng ký.

Kim Seung-hoe, người hướng dẫn và giải thích về di sản văn hóa ‘thủ đô tị nạn Busan’ đã nhấn mạnh: “Tuy tôi cảm thấy thật đau lòng sau khi xem các vết tích ở đây nhưng đây là một nơi chứng minh một sự thật rằng những người tị nạn đã không từ bỏ và tiếp tục cuộc sống của mình trong tình hình thảm thương. Chúng ta phải ghi nhớ việc đó đã trở thành động lực khiến Hàn Quốc phát triển một cách tuyệt vời như hiện tại”.

“Ngôi làng Somak là một di sản văn hóa vẫn còn lưu giữ các hình ảnh về cuộc sống của những người tị nạn trong thời kỳ chiến tranh Hàn Quốc. Dự kiến ngôi làng Somak sẽ được ghi vào danh sách tạm thời của di sản văn hóa UNESCO”, ông Kim nói thêm.




Công viên kỷ niệm Liên hợp quốc (UN), nơi những binh lính tử trận để giành hòa bình được chôn cất

“Tôi đã hiến thân ngày hôm nay của mình cho ngày mai của bạn”.
Đây là câu nói của một cựu chiến binh đã xuất hiện trong video được trình chiếu ở công viên kỷ niệm Liên hợp quốc.

Ở công viên kỷ niệm Liên hợp quốc, những binh lính Liên hợp quốc đã cống hiến hết tuổi trẻ và tử trận để giành tự do và hòa bình của bán đảo Hàn Quốc được chôn cất. Mặc dù thời tiết rất nóng bức kỷ lục nhưng những người trong và ngoài nước tìm đến công viên để đặt vòng hoa.

Công viên kỷ niệm Liên hợp quốc là nghĩa trang duy nhất của các binh lính UN trên toàn cầu được công nhận từ Liên hợp quốc. Sau khi Bộ Tư lệnh Liên hợp quốc xây dựng nghĩa trang này vào năm 1951, quốc hội Hàn Quốc đã hiến tặng đất nghĩa trang cho Liên hợp quốc vào năm 1955. Hiện tại, tổng 2300 binh lính tử trận của 11 quốc gia như Anh, Thổ Nhĩ Kỳ và Pháp được chôn cất ở đây. Công viên này được quản lý bởi Ủy ban quản lý nghĩa trang kỷ niệm Liên hợp quốc bao gồm 11 quốc gia đó.

“Nghĩa trang này là nơi những linh hồn đã cống hiến hết tuổi trể của mình để giữ gìn hòa bình được chôn cất. Ở đây gieo trồng một thông điệp là chiến tranh tuyệt đối không thể lặp lại trong tình hình quốc tế đang nâng cao giọng nói hướng tới hòa bình”, Ha Byung Um, một người thuộc đội đăng ký di sản tị nạn của thành phố Busan đã giải thích.



Hiện tại, tổng 8 di sản thủ đô tị nạn của thành phố Busan đã được đưa lên danh sách tạm thời UNESCO: Phủ Tổng thống và tòa nhà chính phủ lâm thời, Công viên kỷ niệm Liên hợp quốc, Bến cảng thứ nhất của Cảng Busan (nơi tiếp nhận quân dụng và hàng viện trợ của binh lính UN trong thời kỳ chiến tranh Hàn Quốc), Quan tượng đài trung ương quốc gia (nơi đã góp phần vào cuộc sống của những người tị nạn và tác chiến quân sự, hiện tại là Tổng cục Khí tượng địa phương Busan), Bộ tự lệnh lục quân của Liên hợp quốc (hiện tại là Walker House của trường đại học Pukyong), viện công báo Mỹ kiêm đại sứ quán Mỹ (nơi đóng vai trò là cánh cửa ngoại giao và giao lưu văn hóa với từng nước, hiện tại là bảo tàng lịch sử cận đại Busan), Căn cứ Hialeah được sử dụng làm bộ tự lệnh Busan của quân đội Mỹ tại Hàn Quốc (hiện tại là công viên người dân Busan).

Gần đây, thành phố Busan và Tổng cục du lịch Busan đang thực hiện nhiều dự án đa dạng như mở ‘Học viện Công dân Di sản thế giới Busan của thủ đô tị nạn’, đào tạo hướng dẫn viên về di sản văn hóa của thủ đô tị nạn để đạt mục tiêu đưa các di sản văn hóa trong danh sách tạm thời lên danh sách chính UNESCO vào năm 2025.

kimhyelin211@korea.kr