Bài viết từ Phóng viên danh dự Korea.net Tô Trà My và Trần Huyền Phương

Học viện King Sejong - Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc (KCC) tại Việt Nam, trực thuộc hệ thống Quỹ Học viện King Sejong (KSIF) được thành lập với sứ mệnh lan tỏa ngôn ngữ và văn hóa Hàn Quốc tới những bạn trẻ có niềm yêu thích tới Hàn Quốc. Bên cạnh các khóa học tiếng Hàn chính quy được tổ chức định kỳ mỗi năm với hai học kỳ (kỳ mùa xuân và kỳ mùa thu), học viện còn mang đến cho học viên cơ hội trải nghiệm nhiều lớp học văn hóa đa dạng và đặc sắc - như thư pháp, ẩm thực, làm thủ công truyền thống - đặc biệt là sau khi kết thúc khóa học tiếng.

Đầu tháng 6 năm nay, Học viện King Sejong - KCC tại Việt Nam đã bắt đầu mùa hè bằng một hoạt động đầy thú vị: lớp học văn hóa với chủ đề “Làm  gương cầm tay từ giấy Hanji”, diễn ra vào ngày 2 tháng 6. Thông qua hoạt động trải nghiệm lần này, chúng mình không chỉ được tìm hiểu sâu hơn về Hanji - loại giấy truyền thống đặc trưng của Hàn Quốc - mà còn có dịp khám phá vai trò quan trọng của nó trong đời sống sinh hoạt của người Hàn từ quá khứ đến hiện tại. Thêm vào đó, học viện còn tạo điều kiện để các bạn học viên tham gia trực tiếp trải nghiệm quy trình làm một món đồ thủ công mang đậm dấu ấn văn hóa, góp phần gắn kết kiến thức với cảm nhận thực tế một cách sống động và đầy cảm hứng.

◌ Phần 1: Giới thiệu về giấy Hanji - chất liệu truyền thống lưu giữ văn hóa Hàn Quốc

Trong phần đầu của buổi học, chúng mình đã được cô giáo giới thiệu về loại giấy đặc biệt này - một chất liệu truyền thống không chỉ đơn thuần để viết hay vẽ, mà còn mang trong mình cả chiều sâu văn hóa và lịch sử lâu đời của Hàn Quốc.

Hanji là loại giấy truyền thống của Hàn Quốc, được làm thủ công từ vỏ cây dâu tằm, kết hợp với nước và một loại chất keo chiết xuất từ rễ cây aibika (tên khoa học: hibiscus manihot). Tên Hanji có nghĩa là “giấy của Hàn Quốc” (Han: Hàn Quốc, Ji: giấy).



• Lịch sử phát triển của Hanji:

Giấy Hanji có lịch sử lâu đời, bắt nguồn từ hơn 1.500 năm trước trong triều đại Baekje (18 TCN - 660 SCN), một trong ba vương quốc cổ của bán đảo Triều Tiên. Đây là loại giấy truyền thống được làm thủ công từ vỏ cây dâu tằm theo phương pháp đặc biệt, khác biệt so với các loại giấy khác trên thế giới.

- Thời kỳ Baekje và Silla: Theo sử sách, kỹ thuật làm giấy Hanji được truyền bá và hoàn thiện trong các triều đại Baekje và Silla (57 TCN - 935 SCN). Ban đầu, Hanji chủ yếu được sử dụng trong các hoạt động văn hóa, thư pháp, in ấn kinh sách Phật giáo và làm vật liệu trang trí trong cung đình.

- Triều đại Goryeo và Joseon: Đến thời Goryeo (918-1392) và Joseon (1392-1910), Hanji phát triển mạnh mẽ, được sản xuất với quy mô lớn hơn và trở thành vật liệu quan trọng trong đời sống hàng ngày của người dân. Giấy Hanji được dùng để làm cửa sổ, sách, tranh dân gian, các đồ dùng thủ công mỹ nghệ và các vật phẩm tín ngưỡng. Kỹ thuật làm giấy Hanji cũng được hoàn thiện, với quy trình đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo cao.

- Hanji trong thời hiện đại: Trong những năm 1910-1945, kỹ thuật truyền thống của Hanji gặp nhiều thách thức do ảnh hưởng của công nghiệp hóa và vật liệu mới. Tuy nhiên, đến cuối thế kỷ 20, Hanji lại được phục hồi và phát triển như một biểu tượng văn hóa truyền thống của Hàn Quốc. Ngày nay, Hanji không chỉ được dùng trong các sản phẩm truyền thống mà còn được ứng dụng trong nghệ thuật hiện đại, thủ công mỹ nghệ, thiết kế nội thất và sản phẩm sáng tạo.

• Đặc điểm nổi bật của Hanji:

Không chỉ gắn liền với lịch sử, Hanji còn khiến người ta trầm trồ bởi những đặc tính vượt trội mà ít loại giấy nào trên thế giới có được.

- Bền chắc theo thời gian: Hanji nổi tiếng là loại giấy có độ bền vượt trội - có thể tồn tại hàng trăm năm mà không mục nát, không rách vụn, thậm chí còn được gọi là “giấy sống”. Nhiều văn bản cổ, thư pháp, tranh dân gian Hàn Quốc còn tồn tại đến ngày nay nhờ được viết/tranh trên giấy Hanji.

- Thoáng khí, hút ẩm tốt: Hanji có cấu trúc sợi mở, cho phép không khí và độ ẩm lưu thông. Nhờ vậy, nó thường được dùng trong trang trí nội thất, làm cửa sổ, đèn lồng, vách ngăn, và giúp điều hòa độ ẩm trong không gian sống.

- Tính ứng dụng cao: Ngoài viết và vẽ, Hanji còn được dùng trong thủ công mỹ nghệ như làm đèn, gương, hộp đựng, tranh dán, búp bê, và gần đây là trong thiết kế hiện đại (sổ tay, túi, ví, đồ nội thất,...)

- Thân thiện với môi trường: Làm từ nguyên liệu tự nhiên, không chứa hóa chất độc hại, Hanji là một trong những vật liệu truyền thống sinh thái, bền vững.

Hanji trong văn hóa Hàn Quốc không chỉ là một chất liệu, mà còn là biểu tượng văn hóa. Người Hàn coi Hanji là biểu hiện của sự kiên nhẫn, tinh tế và hài hòa với thiên nhiên. Trong các làng nghề truyền thống, quy trình làm giấy Hanji được thực hiện bằng tay hoàn toàn - từ chặt cây, ngâm vỏ, đập bột, lọc giấy đến phơi nắng. Nó tượng trưng cho sự kiên trì, bền bỉ và hòa hợp với thiên nhiên của người Hàn. Năm 1997, kỹ thuật làm Hanji được Chính phủ Hàn Quốc công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Các làng nghề làm Hanji vẫn được gìn giữ, truyền dạy thế hệ sau nhằm giữ gìn giá trị truyền thống.



◌ Phần 2: Trải nghiệm làm gương cầm tay từ giấy Hanji - hành trình kết nối văn hóa

Sau khi được nghe cô giáo giới thiệu về giấy Hanji và những ứng dụng đa dạng của nó trong đời sống, chúng mình đã có cơ hội tự tay làm một chiếc gương cầm tay phủ giấy Hanji - một vật dụng tuy nhỏ nhắn nhưng lại chứa đựng cả tinh thần sáng tạo và sự khéo léo của nghệ thuật thủ công truyền thống Hàn Quốc.

Từng lớp giấy Hanji được cẩn thận phủ lên phần khung gỗ như đang “thổi hồn” vào một vật dụng quen thuộc, biến chiếc gương trở thành một tác phẩm mang hơi thở văn hóa. Trong từng thao tác dán, miết, chỉnh sửa, mình cảm nhận rõ sự tỉ mỉ và tinh tế của nghệ thuật thủ công truyền thống, cũng như lòng trân trọng mà người Hàn Quốc dành cho di sản văn hóa của họ. Các bạn học viên chúng mình cũng đều vô cùng hào hứng, không chỉ vì được tự tay tạo ra một món đồ thủ công xinh xắn mà còn vì mỗi thao tác đều mang lại cảm giác như đang chạm vào một phần văn hóa truyền thống xứ sở Kim Chi.

Tại lớp học hôm đó, học viện đã chu đáo chuẩn bị đầy đủ các vật liệu để mọi học viên có thể dễ dàng tham gia trải nghiệm: từ khung gương làm từ bìa cứng, giấy Hanji nhiều màu sắc, gương bầu dục nhỏ, đến hồ dán, kéo, giấy trang trí in hình tranh dân gian Minhwa cùng các họa tiết đặc trưng của văn hóa Hàn Quốc. Ngoài ra, lớp học còn chuẩn bị thêm một vài chi tiết trang trí như nút thắt truyền thống (maedeup) để tăng thêm tính thẩm mỹ cho sản phẩm.



Cùng với các vật dụng được chuẩn bị sẵn và sự hướng dẫn tận tình của cô giáo, chúng mình đã bắt đầu quy trình làm gương cầm tay từ giấy Hanji với các bước cụ thể như sau:

• Phủ giấy Hanji lên khung gương

Bước 1: Tạo lỗ để gắn dây trang trí
Dùng bút nhọn hoặc dùi nhỏ, khoan một lỗ nhỏ ở phần tay cầm của khung gương. Đây sẽ là vị trí để luồn dây hoặc nút thắt trang trí sau khi hoàn thiện sản phẩm.

Bước 2: Cắt giấy Hanji theo khung
Đặt khung gương lên tấm giấy Hanji, căn chỉnh sao cho giấy chừa ra mép khoảng 1-2 cm so với khung để tiện gập vào sau. Dùng kéo cắt giấy theo đường viền đã căn chỉnh. Trong lúc này, trộn keo đặc với một lượng nước vừa phải để tạo thành hỗn hợp keo lỏng - giúp việc dán giấy dễ dàng hơn và tránh làm hỏng kết cấu giấy.

Bước 3: Dán giấy lên mặt trước khung
Dùng cọ hoặc chổi mềm thoa một lớp keo đều lên toàn bộ mặt trước của khung. Lưu ý không nên bôi quá ít khiến giấy không bám chắc, nhưng cũng không nên quá nhiều gây nhăn giấy. Sau đó, dán giấy Hanji lên khung, dùng tay vuốt nhẹ từ giữa ra ngoài để loại bỏ bọt khí và làm phẳng bề mặt.

Bước 4: Dán giấy mặt sau khung
Tiếp tục bôi một lớp keo lên mặt sau của khung. Gập phần giấy thừa ở mép ra phía sau, vừa xé nhẹ theo đường cong của khung, vừa dán lại để tạo độ tự nhiên và mềm mại cho viền gương. Trong quá trình này, cần thao tác nhẹ nhàng để tránh làm rách giấy Hanji - vốn rất dai nhưng vẫn cần xử lý tinh tế khi ướt keo.

Bước 5: Lặp lại với khung còn lại
Tiến hành dán giấy tương tự với phần khung còn lại. Đảm bảo hai mặt khung được bọc giấy đều nhau để sản phẩm hoàn chỉnh có độ cân đối và hài hòa.



• Hoàn thiện sản phẩm: Gắn tranh trang trí, lắp gương và hoàn thiện chi tiết

Sau khi đã phủ giấy Hanji lên toàn bộ khung, bước tiếp theo là trang trí bề mặt và lắp ráp các thành phần để hoàn thiện chiếc gương thủ công.

- Trang trí mặt khung
Ở mặt khung không có lỗ gắn gương, bạn có thể dán tranh dân gian Hàn Quốc (Minhwa) hoặc các mẫu giấy Hanji trang trí để tạo điểm nhấn nghệ thuật. Xác định vị trí dán phù hợp trước khi thoa keo đều lên bề mặt. Nếu sử dụng nhiều lớp giấy, hãy bắt đầu với lớp nền trước, sau đó tiếp tục dán các lớp trang trí chồng lên để tạo chiều sâu và hiệu ứng thị giác.



- Lắp ráp khung gương
Tiến hành gắn ba lớp khung lại với nhau bằng keo dán. Cần căn chỉnh cẩn thận để các lớp khớp đều nhau, tránh lệch mép gây mất thẩm mỹ. Sau khi dán xong, dùng một dải giấy Hanji dài quấn đều quanh phần viền khung để che các mép nối, giúp sản phẩm trông liền mạch và tinh tế hơn. Việc sử dụng Hanji cho phần viền cũng đảm bảo sự đồng nhất về chất liệu và màu sắc.

- Gắn gương và dây trang trí
Dán tấm gương hình bầu dục vào đúng vị trí ở mặt có lỗ gương, dùng lượng keo vừa đủ để đảm bảo độ chắc chắn mà không tràn keo ra ngoài. Cuối cùng, luồn dây trang trí - thường là một nút thắt truyền thống hình con bướm - vào lỗ đã tạo sẵn ở phần tay cầm để hoàn thiện sản phẩm.

- Chiếc gương Hanji đã hoàn thiện
Sau tất cả các bước, chiếc gương thủ công bằng giấy Hanji đã hoàn thành, mang trong mình vẻ đẹp tinh tế, mộc mạc mà không kém phần sang trọng của nghệ thuật truyền thống Hàn Quốc. Để bảo quản và tặng làm quà, bạn có thể đặt gương vào túi vải truyền thống bokjumeoni - vừa tăng giá trị thẩm mỹ, vừa thể hiện trọn vẹn tinh thần văn hóa Hàn.



Chiếc gương hoàn thiện không chỉ phản chiếu hình ảnh bên ngoài, mà mình nghĩ rằng, nó còn như một “tấm gương văn hóa” - phản chiếu lại những giá trị truyền thống mà chúng mình vừa được học trong phần giới thiệu về giấy Hanji ở đầu buổi học. Đó là sự bền bỉ, mềm mại, và khả năng kết nối giữa quá khứ và hiện tại - những điều làm nên nét đẹp rất riêng của văn hóa Hàn Quốc.

Không chỉ là một hoạt động trải nghiệm đơn thuần, buổi học còn mang lại nhiều cảm xúc đặc biệt cho những người tham dự. Hai phóng viên danh dự của Korea.net, cũng là học viên trong lớp, đã chia sẻ những cảm nhận chân thực về hành trình sáng tạo cùng Hanji.



Phóng viên danh dự Trần Huyền Phương: “Thông qua trải nghiệm này, mình càng hiểu thêm về câu nói: văn hóa không chỉ nằm trong viện bảo tàng hay sách vở - mà còn hiện hữu sống động trong chính những hoạt động đời thường như thế này. Việc làm gương Hanji không chỉ giúp mình thư giãn, học hỏi kỹ năng mới, mà còn khiến mình cảm phục sâu sắc tinh thần gìn giữ và phát triển văn hóa truyền thống của người Hàn. Với mình, Hanji không chỉ là giấy - mà là một phần của văn hóa sống. Và chiếc gương cầm tay nhỏ nhắn kia, giờ đây là một kỷ vật đậm chất Hàn Quốc - lưu giữ trọn vẹn một trải nghiệm đầy ý nghĩa”.

Phóng viên danh dự Tô Trà My: “Việc tự tay tạo ra một chiếc gương không chỉ mang lại niềm vui sáng tạo, mà còn giúp mình thêm hiểu và trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống mà Hanji mang đến. Mỗi công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và cẩn trọng - giống như một bài học nhẹ nhàng về sự chậm rãi và chú tâm trong cuộc sống hiện đại vốn đầy hối hả. Kết thúc buổi học, khi cầm trên tay chiếc gương do chính mình làm ra, mình không chỉ mang về một món đồ thủ công xinh xắn mà còn mang theo cả những trải nghiệm ý nghĩa và sự kết nối sâu sắc hơn với văn hóa Hàn Quốc”.



Trải nghiệm làm gương cầm tay từ giấy Hanji không chỉ mang đến niềm vui sáng tạo, mà còn mở ra một cánh cửa để chúng mình được lắng nghe và cảm nhận vẻ đẹp văn hóa Hàn Quốc qua từng lớp giấy, từng đường nét thủ công. Hanji - dù là một chất liệu truyền thống - vẫn sống động và đầy sức hút khi được truyền tải bằng trải nghiệm chân thực và lòng yêu văn hóa. Hy vọng ngày càng có nhiều người biết đến và yêu mến giấy Hanji - như một cách để chạm vào vẻ đẹp mềm mại, bền bỉ và đầy chiều sâu của văn hóa Hàn Quốc.

Nếu có cơ hội, mình hy vọng các bạn cũng sẽ thử một lần trải nghiệm văn hóa Hanji - loại giấy truyền thống đã gói trọn tinh thần thủ công và vẻ đẹp của lịch sử Hàn Quốc trong từng thớ giấy. Chỉ cần một lần được chạm tay vào Hanji, được tự mình tạo ra một món đồ mang dấu ấn văn hóa, mình tin rằng bạn cũng sẽ yêu thích và trân trọng trải nghiệm ấy như mình đã từng.

hrhr@korea.kr

* Bài viết này đã được viết bởi một phóng viên danh dự của Korea.net. Đoàn phóng viên danh dự chúng tôi có mặt ở khắp nơi trên thế giới, và họ luôn nỗ lực để chia sẻ tình yêu và lòng nhiệt huyết đối với tất cả mọi thứ của Hàn Quốc với Korea.net.