Bài viết từ Phóng viên danh dự Korea.net Lưu Thị Thu Loan

Nhà ở không đơn thuần là không gian sống của con người mà còn có thể phản ánh phong tục, tập quán, lối sống, văn hóa của người dân tại mỗi quốc gia. Theo thời gian, nhà ở không ngừng thay đổi để thích ứng với sự phát triển của xã hội nhưng vẫn lưu giữ những nét văn hóa đặc trưng của đất nước đó.

Vì vậy, với mục đích giúp cho người dân Việt Nam hiểu thêm về không gian sống Hàn Quốc, vào ngày 17/7 - 18/7/2025, Bảo tàng Dân gian Quốc gia Hàn Quốc đã phối hợp với Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc (KCC) tại Việt Nam tổ chức buổi thuyết giảng về “Nhà ở Hàn Quốc” tại trụ sở trung tâm (Hà Nội). Chương trình nằm trong khuôn khổ dự án “Touring K-Arts” được tài trợ bởi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc (MCST) và Quỹ Giao lưu Văn hóa Quốc tế Hàn Quốc (KOFICE).

Sự kiện là cơ hội giúp cho người dân Việt Nam, nhất là những người tham gia được nâng cao hiểu biết về việc giao lưu văn hóa giữa Việt Nam - Hàn Quốc; đồng thời hiểu rõ về văn hóa nhà ở của người Hàn cũng như khám phá nhiều hơn về sự khác biệt và tương đồng giữa nhà truyền thống của Việt Nam và Hàn Quốc.

Là một trong 40 người tham gia buổi thuyết giảng vào ngày đầu tiên, mình đã có cơ hội lắng nghe những chia sẻ ấn tượng đến từ giáo viên Ki Yang - cựu nghiên cứu viên Bảo tàng Dân tộc Quốc gia Hàn Quốc. Trong khoảng 3 tiếng đồng hồ, thầy đã mang đến những kiến thức bổ ích, kết hợp cùng chuỗi hoạt động thú vị thông qua 3 phần chính gồm:

- Phần 1 | Thuyết giảng Nhà ở Hàn Quốc: Tìm hiểu về đặc điểm và văn hóa nhà ở truyền thống và hiện đại Hàn Quốc
- Phần 2 | Tham quan Hộp Văn hóa Hàn Quốc: Tham quan các vật dụng sinh hoạt trong Hộp Sarangbang - không gian sinh hoạt của nam giới và Hộp Anbang- không gian sinh hoạt của nữ giới
- Phần 3 | Trải nghiệm làm mô hình Hanok: Lắp ghép mô hình nhà mái ngói truyền thống Hàn Quốc



Không khí buổi thuyết giảng diễn ra ấm áp, gần gũi. Đặc biệt, bên cạnh sự tham gia đông đảo của các bạn trẻ, các bạn học sinh - sinh viên, sự kiện còn có sự góp mặt của các anh chị độ tuổi trung niên. Điều này cho thấy nội dung buổi thuyết giảng đã đón nhận được sự quan tâm của các học viên thuộc nhiều đối tượng ở nhiều độ tuổi, ngành nghề khác nhau.

Xuyên suốt chương trình, các học viên đã theo dõi, lắng nghe chăm chú. Ngoài việc mang đến những kiến thức bổ ích, thầy Ki Yang còn thử thách các học viên với những câu hỏi thú vị xoay quanh bài giảng. Những bạn trả lời đúng sẽ nhận được những món quà là những cây bút mà thầy đã tự tay mang từ Hàn Quốc sang Việt Nam. Nhờ những màn tương tác này đã khiến cho buổi thuyết giảng trở nên thú vị, sôi nổi và đón nhận sự tham gia nhiệt tình đến từ học viên.




◌ Nhà truyền thống (Hanok)

Mở đầu bài thuyết giảng, giáo viên Ki Yang đã giới thiệu và làm rõ những đặc điểm về nhà ở truyền thống và hiện đại của Hàn Quốc. Cụ thể, theo người Hàn, nhà ở không chỉ dành cho con người mà thần linh cũng sống và hiện diện ở đó. Nhà truyền thống của Hàn Quốc được gọi là Hanok có chất liệu bằng gỗ kết hợp cùng những chiếc mái ngói.

Theo thầy chia sẻ, quá trình xây nhà chính là chào đón vị thần Seongju - vị chủ của ngôi nhà. Để cho quá trình xây nhà sinh được vị thần này, gia chủ sẽ chọn ngày lành tháng tốt để tiến hành với nhiều nghi thức nhằm mong muốn khi vị thần ra đời sẽ giúp cho gia đình có cuộc sống an lành, hạnh phúc và được bảo vệ.

Trong nhà truyền thống Hàn Quốc có nhiều biểu tượng để cầu phúc, xua đuổi tà ma bao gồm ký tự hoặc biểu tượng liên quan đến nước như con rồng, con rùa. Bởi thuở xưa, người Hàn xây nhà bằng gỗ, vì sợ hỏa hoạn nên họ thường khắc những con vật dưới nước. Ngoài ra, theo quan niệm của người Hàn, cửa nhà không chỉ đón người mà còn có thể đón quỷ. Vì thế, nếu nhà có trẻ mới sinh thường sẽ treo cây rơm thiêng trước cửa với ngụ ý bảo vệ mẹ và bé khỏe mạnh. Thậm chí, răng hổ hoặc răng ngựa cũng có thể được treo trước cửa với ý nghĩ đánh tan tà khí.



Trong nhà truyền thống của tầng lớp quý tộc, không gian sống cho nam và nữ tách biệt. Cụ thể, Sarangchae là không gian sống của nam chủ nhân và Anchae là không gian sống của nữ chủ nhân. Sarangchae thường có không gian mở, người ngoài hoàn toàn có thể nhìn thấy không gian này đầu tiên. Trong khi đó, Anche lại có không gian khép kín với khu vực bếp Anchae được quan niệm nghiễm nhiên là của người nữ, đàn ông không được đi vào nơi đây. Ngoài ra, các gian nhà còn có tường vách ngăn giữa để người ngoài hoặc khách không nhìn thấy bên không gian sống của người nữ.





Trong nhà truyền thống có hệ thống sưởi sàn Ondol (sưởi ấm) và sàn gỗ Maru (làm mát). Một số trường hợp nhà có 1 khu chỉ làm Ondol hoặc Maru. Còn nhà của quý tộc gộp chung 2 thiết kế vào chung 1 nhà. Mặc dù hiện nay, việc ngồi bàn ghế cao đã trở nên phổ biến nhưng lối sống ngồi sàn vẫn còn được lưu giữ mà không biến mất. Ngược lại Ondol, Maru là sàn gỗ có công dụng làm mát, làm từ thân cây gỗ mát. Nó thường được đặt ở giữa các gian phòng, đóng vai trò là không gian sinh hoạt chung, nghỉ ngơi hoặc tiếp khách vào mùa hè. Nhìn chung, sự đối lập chất liệu - cấu tạo - thời gian sử dụng của Ondol và Maru đã thể hiện được những kỹ thuật và trí tuệ của người Hàn trong việc xây nhà.

◌ Nhà hiện đại (Chung cư)

Sau phần thuyết giảng về nhà truyền thống, thầy Ki Yang tiếp tục mang đến những kiến thức bổ ích về nhà ở hiện đại của Hàn Quốc. Tồn tại qua nhiều thế kỷ, Hanok đã gần như biến mất do sự thay đổi xã hội nhanh chóng trong thế kỷ 20, khi không gian sống dần được thay thế bởi các căn hộ chung cư. Chính điều này đã biến Hàn Quốc trở thành một “Cộng hòa chung cư”.

Chung cư là loại hình nhà ở tiêu biểu ở Hàn. Theo đó, chung cư là loại hình nhà ở mà bất cứ ai ở Hàn đều muốn sở hữu; nó là biểu tượng của sự giàu có, địa vị, phản ánh về người Hàn Quốc đó là ai, họ có mơ ước và mong muốn điều gì. Chung cư còn là chìa khóa quan trọng để mọi người biết thêm về lịch sử, văn hóa Hàn Quốc.

Mặc dù căn hộ chung cư là loại hình nhà ở phương Tây nhưng chúng vẫn là những ngôi nhà Hàn Quốc, nơi còn lưu giữ các yếu tố truyền thống của Hanok. Ví dụ không gian nhà phản ánh đặc điểm truyền thống như: phòng khách ở giữa nhà, liên kết tất cả các phòng; 2 phòng quan trọng nhất là phòng khách và phòng ngủ, phòng khách được thiết kế giống với sân Madang; phòng ngủ vẫn được giữ với các đặc điểm của Anbang (phòng của nữ chủ nhân) như khép kín, tránh tầm nhìn trực diện từ cửa chính.



Nhìn chung, trong quá trình đô thị hóa, hiện đại hóa, chung cư đã trở thành sản phẩm đặc trưng của Hàn Quốc. Đây là loại hình nhà ở tiêu biểu của Hàn, chứa định tính sáng tạo. Mặc dù có chung cư phản ánh hai mặt sáng tối của xã hội Hàn Quốc như đóng cửa khép kín, ngăn chặn sự giao lưu giữa con người với con người nhưng các căn hộ vẫn là biểu tượng của sự giàu có, nguồn tích lũy tài sản của người dân Hàn.



Khép lại phần thuyết giảng, giáo viên cùng các học viên đã cùng nhau tham quan chiếc Hộp Văn hóa Hàn Quốc. Đầu tiên, trong Hộp Sarangbang - không gian sinh hoạt của nam giới có những dụng cụ học tập như bút lông, mực, giấy, nghiên mực,... cùng với một chiếc bàn gỗ nhỏ để các học giả đọc sách. Một tấm bình phong được đặt phía sau. Ngoài ra, cung tên (Hwal), mũi tên (Hwasal) cũng được trưng bày, cho thấy tầm quan trọng của việc rèn luyện thể chất lẫn tinh thần của các học giả.





Về phần Anbang - không gian sinh hoạt của nữ giới là minh chứng cho vai trò truyền thống của phụ nữ trong văn hóa Hàn Quốc. Đây là căn phòng riêng tư nhất trong nhà, nằm trong góc khuất và là không gian mà đàn ông không được phép tự do ra vào. Nó bao gồm các dụng cụ may vá, bàn ủi, lò sưởi, phụ kiện tóc trang trí và các vật dụng khác liên quan đến việc chăm sóc trẻ em và nội trợ.





Thông qua Sarangbang và Anbang, học viên có thể thấy được vai trò của người nam và nữ thời xưa. Người nam có nhiệm vụ học tập, đối ngoại, trong khi đó, vai trò nội trợ, chăm sóc gia đình thuộc về phụ nữ. Đồng thời, Sarangbang mang đến dáng vẻ nghiêm túc, trang trọng trong khi Anbang sở hữu vẻ ấm cúng, gần gũi.



Phần cuối sự kiện, các học viên cùng nhau làm mô hình nhà Hanok dưới sự hướng dẫn của thầy. Mọi người rất hào hứng thực hiện sản phẩm từ những mảnh ghép bằng gỗ để tạo nên ngôi nhà Hanok dễ thương. Thậm chí, những người lắp ghép nhanh nhất sẽ được giáo viên trao tặng những món quà nho nhỏ làm kỷ niệm. Chỉ sau 10 phút, đã có không ít bạn đã nhanh chóng hoàn thành mô hình Hanok dưới sự tán dương của thầy và toàn thể lớp học.








Vốn là người yêu thích lịch sử Hàn Quốc, bạn Hoàng Khánh Nam - học sinh hiện đang du học ở Mỹ đã không ngần ngại đăng ký tham gia chương trình trong chuyến nghỉ hè tại Việt Nam lần này. Chia sẻ với phóng viên danh dự Korea.net, Khánh Nam nhận định buổi thuyết giảng thật sự bổ ích và hấp dẫn:

“Mình có quan tâm đến lịch sử Hàn Quốc và nghiên cứu hiện tại của mình thì đang tập trung vào lịch sử Hàn Quốc - lịch sử Việt Nam trong tương quan đối xứng lục địa; thế nên mình dành sự quan tâm đặc biệt đến kiến trúc đô thị, lối sống người dân hai nước. Đó là lý do mình quyết định tham gia buổi thuyết giảng này. Những chia sẻ của thầy hôm nay rất hay, trọng tâm về việc nhà ở Hàn Quốc có những đặc điểm thế nào và chúng khác gì so với nhà ở Việt Nam. Thực ra mình đã sang Hàn Quốc và tìm hiểu về nhà Hàn Quốc, riêng buổi thuyết giảng này đã củng cố kiến thức cũng như cho mình biết thêm thêm một số khía cạnh khác về không gian sống của nước bạn. Theo mình, nhà Hàn Quốc có điểm giống - điểm khác so với Việt Nam. Ví dụ, nếu Việt Nam có thổ địa thì Hàn Quốc có những vị thần. Ngoài ra, những điều liên quan đến nhà, chọn nhà của hai nước cũng dựa theo phong thủy. Ở Hàn Quốc có hệ thống sưởi, còn ở Việt Nam thì không bởi thời tiết không thực sự lạnh đến thế. Hay Maru là sàn gỗ mát trong nhà của người Hàn thì Việt Nam thường sử dụng gạch lát sàn để làm mát”.



Đối với bản thân mình, mình cảm thấy buổi thuyết giảng thực sự ý nghĩa, chuyên sâu, đem đến nhiều kiến thức mới mẻ mà trước nay mình chưa được biết. Chẳng hạn, ngoài hệ thống sưởi Ondol, Hàn Quốc cũng dùng sàn gỗ Maru để làm mát trong các ngôi nhà truyền thống; Ondol đã ảnh hưởng rất nhiều lên lối sinh hoạt ngồi sàn của người Hàn. Việc dưới sàn có chỗ ấm và ít ấm đã sinh ra văn hóa dành chỗ ấm cho người cao tuổi ngồi, đồng thời phân cao thấp giữa người lớn tuổi - người ít tuổi. Ngoài ra, khi khách đến nhà, gia chủ thường nhường chỗ ấm cho khách nhằm bày tỏ lòng tôn trọng.

Từ đây, mình cũng khám phá ra một số điểm tương đồng và khác biệt trong nhà ở Hàn Quốc và Việt Nam. Cụ thể, hai quốc gia đều có tư tưởng xây nhà bắt đầu từ việc chọn địa thế - phong thủy tốt. Nhà ở không chỉ là nơi ở dành cho người mà còn có sự hiện diện của thần linh, tổ tiên, gia tiên. Phòng khách đều nằm ở vị trí trung tâm của nhà. Không gian nhà truyền thống Hàn Quốc được phân chia theo giới tính nam - nữ (Sarangchae - Anchae), về phần nhà ở Việt Nam thường phân chia các phòng / các gian nhà dựa trên công dụng / mục đích sử dụng như phòng khách - phòng thờ - phòng bếp - phòng ngủ,...




Thông qua những chia sẻ chuyên sâu từ giáo viên Ki Yang, Buổi thuyết giảng “Nhà ở Hàn Quốc” đã mang đến cho người tham dự những cái nhìn tổng quan và chân thực hơn về đặc trưng nhà ở truyền thống - hiện đại của Hàn Quốc. Hơn trên hết, sự kiện không chỉ giúp người tham dự hiểu rõ hơn về kiến trúc nơi đây mà còn mở ra những góc nhìn đa chiều về văn hóa, lịch sử và lối sống của người dân xứ Hàn. Từ đó, người dân Việt Nam sẽ hiểu thêm về cuộc sống nước bạn, những điểm tương đồng - khác biệt trong nhà ở, văn hóa, lối sống của hai quốc gia, nhờ vậy, việc thúc đẩy giao lưu văn hóa, kết nối giữa hai đất nước sẽ tiếp tục được nâng cao trong thời gian tới.

Để tìm hiểu thêm về nhà ở Hàn Quốc, quý độc giả có thể ghé thăm “Không gian Hàn Quốc” tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Nơi đây tái hiện không gian sống truyền thống và hiện đại của Hàn Quốc cũng như trưng bày các vật dụng phổ biến trong sinh hoạt hằng ngày. Cuối cùng, mời quý độc giả xem lại 1 số khoảnh khắc tại Buổi thuyết giảng “Nhà ở Hàn Quốc” qua video ngắn dưới đây:

(Nguồn: Kênh YouTube k-reporter gen z)

hrhr@korea.kr

* Bài viết này đã được viết bởi một phóng viên danh dự của Korea.net. Đoàn phóng viên danh dự chúng tôi có mặt ở khắp nơi trên thế giới, và họ luôn nỗ lực để chia sẻ tình yêu và lòng nhiệt huyết đối với tất cả mọi thứ của Hàn Quốc với Korea.net.